«Տիգրան Մեծ» օպերան՝ Երևանում
Written by Ռադիո Հայ on 3rd February 2019
«Սա խենթ նախաձեռնություն է, մենք բյուջե չունենք, պետական բյուջեի վրա էլ հույս չենք դրել, բայց անելու ենք այս բեմադրությունը, ես ձեզ խոստանում եմ»: Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի տնօրեն Գագիկ Մանասյանի խոստացած բեմադրությունը Յոհան Ադոլֆ Հասեի «Տիգրան Մեծ» օպերան է:
«Տիգրան Մեծ ասելով, ցավոք, մենք պատկերացնում ենք միայն ծովից ծով Հայաստան, բայց պատմությունը փաստում է, որ նրա իշխանության շրջանում Հայաստանն ունեցել է շատ բարձր մշակույթ, ազգային հրաշալի արժեհամակարգ, եղել են մարդկային ջերմ հարաբերություններ: Մեծն Տիգրանի մասին գրել են քառասունից ավելի օպերաներ, այդ թվում այնպիսի անվանի կոմպոզիտորներ, ինչպիսիք են Վիվալդին, Գունոն, Հասեն… Ցավոք, մենք չունենք այդ քառասուն օպերաներից որևէ մեկի բեմադրությունը»:
1727 թվականին ստեղծված Յոհան Ադոլֆ Հասեի «Տիգրան Մեծ» օպերան Գերմանիայում ձեռք է բերել Ասատուր Բալջյանը: Հոգևոր կրթություն ստացած արվեստագետը օպերան ձեռքին Հայաստանում բախել է հնարավոր բոլոր դռները և, Մանասյանի բնորոշմամբ՝ ձայն բարբառո անապատի: Այն բեմադրելու խենթ գաղափարին տրվել է միայն Հայֆիլհարմոնիայի տնօրենը:
Օպերան Գերմանիայից, այն հայտնաբերողը՝ ծնունդով Իսրայելից, լիբրետոն՝ Հնդկաստանից, բեմադրիչը՝ Ռուսաստանից: «Տիգրան Մեծը» բեմադրելու համար Երևան է հրավիրվել բարրոկո ոճի դասական ստեղծագործությունների լավագույն մեկնաբաններից մեկը՝ ՌԴ արվեստի վաստակավոր գործիչ, Նատալիա Սացի անվան պետական ակադեմիական՝ աշխարհում միակ մանկական երաժշտական թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Գեորգի Իսահակյանը: Շուրջ քսան տարի նա ղեկավարել է նաև Պերմի Չայկովսկու անվան օպերային թատրոնը:
«Ես ծնվել ու մեծացել եմ Երևանում, բայց արդեն 35 տարի ապրում և աշխատում եմ Ռուսաստանում: Բարրոկո ոճի օպերաներն այսօր եվրոպական, ամերիկյան ու ռուսական օպերային թատրոնների պարտադիր խաղացանկում են: Հայաստանի մշակութային կյանքում սա հրաշալի իրադարձություն է: «Տիգար Մեծը» ոչ միայն բացահայտում է լինելու այստեղ, այլև վերահաստատելու է, որ Հայաստանը մշտապես ունեցել է իր տեղը եվրոպական մշակույթի հետաքրքությունների տիրույթում: Հայ արքային նվիրված բարրոկո ոճի այս ստեղծագործության բեմադրումը ինչ որ առումով կվերադարձնի Հայաստանը դեպի համաշխարհային մշակութային կոնտեքստ»:
Դիրիժոր Ռուբեն Ասատրյանն ասում է, որ երգիչների հետ որոշակի խնդիրներ կան, որովհետև «Տիգրան Մեծը» գրվել է այն ժամանակներում, երբ կանանց արգելված էր բեմահարթակ դուրս գալ, և ստեղծագործությունները գրվում էին կաստրատ, այսինքն արական առանձնահատուկ՝ կանացի ձայն ունեցող երգիչների համար:
Բեմադրությանը մասնակցելու հրավեր է ստացել երգչուհի Աննա Մայիլյանը, ով բարրոկո ոճում Հայաստանում, թերևս, ամենափորձառու արվեստագետներից է:
«Ես մեծ ուրախությամբ կուսումնասիրեմ նյութը և, եթե այն համապատասխանի իմ ուժերին, սիրով կընկղմվեմ աշխատանքի մեջ, որովհետև բարրոկոն իմ առարկան է, իմ սիրելի ժանրը»:
Երգչուհին ցավում է, որ Հայաստանում քիչ են անդրադառնում բարրոկո ժանրին, բայց նկատել է՝ երբ անդրադառնում են, հանդիսատեսն արձագանքում է մեծ սիրով:
«Մեցցոյի» հայկական գործակալության հետ նախնական պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել, որպեսզի «Տիգրան Մեծը» նկարահանվի և ներկայացվի նաև որպես ֆիլմ-օպերա: Որոշումը դեռ վերջնական չէ, բայց նախաձեռնության հեղինակների ցանկությունն է, որ բեմադրությունը ներկայացվի «Գառնի» հեթանոսական տաճարի տարածքում տեղադրվելիք բեմում: Հարցին՝ երբ, Գագիկ Մանասյանն արձագանքում է պոետիկ. «Երբ դեղնած դաշտերին կիջնի աշուն»:
Աղբյուր՝ Yerkir.am